Een eindejaarbonus motiveert niet

Je wilt jouw medewerkers motiveren, bedanken en mee laten profiteren van je succes. De eindejaarbonus lijkt de ultieme beloning. Maar, uit onderzoek blijkt het tegenovergestelde waar te zijn. Financiële beloningen verlagen de intrinsieke motivatie, met minder werkplezier en slechtere resultaten als gevolg. Waarom werken financiële beloningen niet en hoe kun je dan wel het team belonen én motiveren? In dit artikel vind je het antwoord. 

Een eindejaarbonus demotiveert

Er wordt vaak gedacht dat een financiële beloning medewerkers motiveert. Maar uit onderzoek blijkt dat zo’n beloning in het vooruitzicht, zoals de oudejaarsbonus, het tegenovergestelde effect kan hebben.

Een bonus is een externe ‘motivatie’ en kan ervoor zorgen dat de intrinsieke motivatie om werkzaamheden te verrichten verloren gaat. Een financiële beloning suggereert dat het werk zelf niet interessant of leuk genoeg is en er dus iets ‘extra’ nodig is.

Een beloning is onomkeerbaar

Een financiële beloning blijft geen uitzondering, het wordt de norm. Je kunt niet het ene jaar wel een eindejaarbonus geven en het volgende jaar niet. Een medewerker verwacht voor dezelfde prestatie ook dezelfde beloning. Er is dus geen weg meer terug. 

Waar een bonus eerst motivatie oplevert, neemt deze op de lange termijn af. Het effect van een beloofde bonus is zelfs te vergelijken met dat van drugs. De hersenen reageren op een soortgelijke manier. Iemand krijgt eerst een boost, wordt wakker en scherp, waarna vervolgens de vermoeidheid en desinteresse toeslaan.

Wat zorgt er dan wél voor een intrinsieke motivatie?

Een extra financiële beloning zorgt dus zelden voor het gewenste resultaat. De intrinsieke motivatie wordt minder en de manier van werken risicovoller. Het denkvermogen wordt gelimiteerd en de focus verlegd. Een medewerker doet er alles aan om aan de voorwaarden, die aan het behalen van de bonus worden gesteld, te voldoen. Hiermee wordt niet het beste werk geleverd, maar enkel resultaten op de korte termijn behaald.

Een goed en gezond salaris vormen de basis voor een gelukkig en gemotiveerd team. Het loon moet eerlijk zijn en de secundaire voorwaarden goed. Het salaris mag niet onderdoen aan dat wat andere praktijken hun medewerkers bieden.

Naast een goed salaris, is de werksfeer en de bedrijfscultuur van groot belang. Ook is het voor medewerkers belangrijk enige invloed te hebben op de bedrijfsvoering en autonomie te ervaren. Zij voelen zich graag vrij binnen het uitvoeren van hun werkzaamheden – en de wijze waarop – en zien het liefst dat hun werk ook bijdraagt aan het grotere geheel: het doel van de organisatie.

Als je toch een extra beloning wil bieden

Je organisatie voldoet aan de eerdergenoemde kenmerken en de medewerkers zijn intrinsiek gemotiveerd. Graag zou je toch een extra beloning bieden, zonder dat dit ten koste gaat van de motivatie van je team. Hoe kun je een medewerker een extra beloning bieden, zonder dat hier financiële middelen aan te pas komen?

Geef je medewerkers positieve en opbouwende feedback. Neem de tijd om hun voortgang te bespreken. Geef uiteenlopende informatie over wat er goed gaat en wat er beter kan. Deze informatie stimuleert en motiveert. Het geeft de medewerker zelfvertrouwen en de motivatie om weer enthousiast aan de slag te gaan; hetzelfde wat vaak gebeurt na een functioneringsgesprek. Persoonlijke waardering en feedback zorgen ervoor dat iemand meer voldoening en plezier halen uit zijn/haar werk haalt. Een mooiere beloning is er misschien wel niet.  

Ondanks dat de eindejaarbonus bij veel bedrijven een feit lijkt te zijn, is het dus beter deze niet in te zetten. Financiële beloningen kunnen de motivatie en prestaties van medewerkers verlagen. Om medewerkers te motiveren is het beter om een goed basissalaris te bieden en een bedrijfscultuur waarin zij zich verantwoordelijk, autonoom en gewaardeerd voelen. Ook is het goed om vaker de tijd te nemen voor de medewerker om zijn of haar persoonlijke voortgang te bespreken en positieve feedback te geven. Zo zorg je ervoor dat de medewerker meer voldoening uit zijn/haar werk haalt en weer enthousiast aan de slag gaat. Wil je toch een financiële beloning bieden? Doe dit dan spontaan nadat een project is afgerond; niet op een vast moment in het jaar. Zo zorg je ervoor dat deze beloning niet de norm wordt, maar altijd een welkome uitzondering blijft.